Wat is anuskanker?
Anuskanker is kanker die ontstaat in de anus of in de huid eromheen. Een ander woord voor anuskanker is anuscarcinoom. Bij anuskanker zit er een kwaadaardige tumor in of rondom de anus, een kringspier die ervoor zorgt dat je je ontlasting kunt ophouden.
Anuskanker is zeldzaam
Anuskanker komt weinig voor. In 2024 kregen 341 mensen de diagnose. Ter vergelijking: endeldarmkanker komt bij 3.300 mensen voor en dikke darmkanker bij 9.800.
Een zeldzame kanker betekent dat je huisarts er waarschijnlijk nog nooit mee te maken heeft gehad. Vraag in het ziekenhuis altijd naar de ervaring van het team met de behandeling van anuskanker.
Meer informatie over zeldzame kanker in het algemeen vind je in deze checklist over zeldzame kanker.
Soorten anuskanker
Anuskanker ontstaat meestal in het slijmvlies van de anus, in de bovenste laag van de plaveiselcellen. Dit heet plaveiselcelcarcinoom van de anus en is de meest voorkomende vorm van anuskanker.
Anuskanker kan uitzaaien naar andere plekken in het lichaam, zoals lymfeklieren in de lies of het bekken, de lever of de longen.
Endeldarmkanker
De anus is het laatste stukje van de endeldarm, en de endeldarm is het laatste deel van de dikke darm. Als de kanker in de endeldarm ontstaat, heet het endeldarmkanker. Dit is een andere soort kanker (adenocarcinoom) en wordt anders behandeld.
Meer informatie over anuskanker
Kanker.nl: Wat is anuskanker?
Antoni van Leeuwenhoek: Anuskanker
Anal Cancer Foundation
Anuskanker herkennen en voorkomen
In het begin geeft anuskanker vaak geen klachten. Mogelijke signalen zijn:
- Pijn aan de anus, bij zitten of ontlasting
- Zwelling of knobbeltje bij de anus
- Jeuk aan de anus
- Zichtbaar bloed of slijm bij de ontlasting
- Loze aandrang: het gevoel naar de wc te moeten zonder dat er iets komt
- Verandering in de ontlasting, verstopping of afwisselend kleine beetjes diarree
- Onverklaard afvallen
Andere aandoeningen zoals aambeien of kloofjes kunnen vergelijkbare klachten geven, maar komen veel vaker voor en gaan meestal vanzelf over.
Meer informatie: Kanker.nl: Symptomen anuskanker.
Voorstadium: AIN
AIN (Anale Intraepitheliale Neoplasie) wordt ook wel een voorstadium van anuskanker genoemd. Bij AIN zijn de cellen in het slijmvlies van de anus afwijkend en kunnen uiteindelijk kankercellen worden. De oorzaak is meestal een HPV-infectie.
Meer informatie: Kanker.nl: AIN.
Oorzaak: HPV-virus
Heel vaak is een HPV-besmetting de oorzaak van anuskanker. Ongeveer 90% van de seksueel actieve mensen loopt het HPV-virus op, maar het lichaam ruimt dit meestal vanzelf op. Als het virus niet wordt opgeruimd, kan anuskanker ontstaan.
Hoe HPV anuskanker kan veroorzaken
Bijna iedereen maakt tijdens zijn of haar leven een HPV-infectie door. Dit kan via intiem lichamelijk contact, orale seks of via handen of speeltjes tijdens het vrijen. Condooms bieden meestal geen volledige bescherming.
Meer informatie: Kanker.nl: HPV en anuskanker.
Bekijk de praatkaart: HPV en kanker
Diagnose en behandeling
Diagnoseproces
Na de eerste onderzoeken bespreek je de uitslag met je arts. Soms is al bekend in welk stadium de ziekte zich bevindt, maar meestal zijn extra onderzoeken nodig. Zo wordt duidelijk welke behandelingen het best passen bij jouw situatie.
Dit is meestal een onzekere tijd; het kan enkele weken duren voordat alles duidelijk is.
Meer informatie over diagnose
Kanker.nl: Onderzoeken bij anuskanker
Kanker.nl: Stadia van anuskanker
Tips voor het gesprek met de arts
Een gesprek over de uitslag is spannend. Hierdoor vergeet je soms welke vragen je wilde stellen, of onthoud je de uitleg niet die je arts geeft. Het kan daarom helpen om je goed voor te bereiden op het gesprek met je arts.
- Bedenk van tevoren welke vragen je wilt stellen. Zet de belangrijkste bovenaan.
- Neem iemand mee naar het gesprek; twee horen meer dan één.
- Geef aan dat je het gesprek wilt opnemen of maak aantekeningen.
Tips voor na het gesprek
- Thuis kunnen nieuwe vragen ontstaan. Schrijf deze op voor het volgende gesprek.
- Bel of mail de verpleegkundige in het ziekenhuis.
- Bespreek vragen met je huisarts.
- Bekijk ervaringen van anderen: Kanker.nl Gespreksgroepen
Bel, mail of chat met de Kanker.nl infolijn.
Behandeling (kort overzicht)
- Chemoradiatie
- Radiotherapie
- Chemotherapie
- Chirurgie
Meer informatie over behandeling van anuskanker: Kanker.nl Behandeling.
Gevolgen van de behandeling en nazorg
Naast behandeling die de kanker bestrijdt kan het nodig zijn om behandeld te worden voor de gevolgen van die behandeling. De diëtist, de bekkenfysiotherapeut en de seksuoloog kunnen je advies geven om hier zo goed mogelijk mee om te gaan.
Bij bestraling van het kleine bekken kunnen klachten ontstaan zoals:
- diarree en verstopping
- pijn en stijfheid in het bekken
- vernauwing in de vagina
- droge ejaculatie
Deze klachten kunnen soms tijdens de behandelperiode optreden, soms kort na afloop en soms pas jaren later.
Voor mensen met een tijdelijk of permanent stoma is het belangrijk om te weten dat zij voor advies en steun terecht kunnen bij de wond- en stomazorg.
Meer informatie over Leven met een stoma.
Steun en lotgenoten bij anuskanker
Lotgenotencontact
- Stichting Darmkanker biedt telefonisch contact met lotgenoten. Dat biedt steun, informatie en praktische tips.
Ga naar: Contactpagina Stichting Darmkanker. - Online gespreksgroepen via Kanker.nl bieden een plek om ervaringen en tips uit te wisselen over klachten, pijnbestrijding, voeding en omgaan met onzekerheid:
Ga naar: Kanker.nl Gespreksgroepen.
Deze groepen zijn bedoeld voor patiënten, naasten en zorgverleners. Deel je vragen of ervaringen gerust.
Internationale aandacht
Anal Cancer Foundation biedt internationale informatie en ondersteuning.
Tips voor ondersteuning
Bel, mail of chat met de Kanker.nl infolijn